مفهوم مقدسی به نام «انتظار»

---

یکی از مسائل مهم تعلیم و تربیت مساله امیدواری به آینده است. حاکم شدن روحیه ضعف و شکست بر افکار فرد و جامعه نتیجه ای جز بدبختی و سقوط به دره شقاوت در بر ندارد. دین مبین اسلام که عهده دار رساندن هر فرد به کمال واقعی و شایسته اش می باشد در آموزه های متعددی پیروان خود را نسبت به آینده امیدوار و خوشبین نموده است .

---

در این نوشتار برآنیم تا به برخی آیات و روایات وارده در مورد ظهور منجی عالم بشریت مولایمان حضرت صاحب الزمان علیه الصلوه و السلام اشاره ای نمائیم .

وارثان صالح زمین

«لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض برثها عبادی الصالحون»( انبیا /105)؛

ما در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم که بندگان شایسته ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد.

در مجمع البیان در مورد «ان الارض یرثها عبادی الصالحون» از امام باقر علیه السلام نقل کرده است که فرمود :

«هم اصحاب المهدی فی آخر الزمان صالحان»(1)؛ آنها یاران امام مهدی در آخر الزمان هستند .

مساله امید دادن به تشکیل حکومت صالحان در زمین بر اساس این آیه مبارکه در ادیان پیشین نیز مطرح بوده است.

اشاره ای که قرآن مجید در مورد زبور فرموده در باب 37 از مزامیر داود وجود دارد. در باب مذکور 4 آیه وجود دارد که تمامی آنها مرتبط به همین بحث است جهت اختصار برخی از آنها را نقل می شود:

1- « از شریران رنجیده مشو و بر بدکاران حسد مبر زیرا که مثل علف زود بریده می شوند و مثل گیاه زود بریده می شوند و مثل گیاه سبز پژمرده می گردند... »

9 - « زیرا که شریران منقطع می شوند اما متوکلان به خداوند وارث زمین خواهند شد...»

18- « خداوند روزهای صالحان را می داند و میراث ایشان ابدی خواهد شد...»

29 - « صدیقان وارث زمین شده؛ ابداً در آن ساکن خواهند بود...» (2)

روشن است که حکومت صالحان بر روی زمین در زمان ظهور حضرت ولی عصر علیه السلام محقق خواهد شد چنانچه روایات به آن اشاره می کند و ما برخی از آنها را ذکر خواهیم کرد .

مفهوم مقدس انتظار فرج که هم به صورت کلی و هم در خصوص انتظار فرج حضرت مهدی (عج) مورد تاکید قرار گرفته است ؛ از جمله آموزه های امید بخش اسلامی است که سبب خروج از بن بست های شکننده وارد بر امت های اسلام است

برترین آیین

 «هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون»(توبه/33)؛

او کسی است که رسولش را به هدایت و آئین حق فرستاد تا آن را بر همه آئین ها غالب گرداند هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.

غلبه کامل اسلام بر آئین های مختلف جهان هم وعده دیگر خدای متعال است که بر اساس روایات در زمان ظهور محقق می شود. در کتاب شریف کافی از امام موسی ابن جعفر علیه السلام روایت کرده است که در آن، حضرت در مورد «لیظهره علی الدین کله»، فرمود: «یظهر علی جمیع الادیان عند قیام القائم»(3)؛ هنگام قیام ولی عصر (عج) دین اسلام بر همه ادیان چیره می شود.

همین آیه در سوره مبارکه صف آیه 9 تکرار شده است. همچنین در سوره مبارکه فتح آیه 28، اما در آخر آن بجای «و لو کره المشرکون»، «و کفی بالله شهیدا» دارد . به هر حال باید مطلب خیلی مهم باشد که قران این اندازه روی آن عنایت دارد .

همچنین در کافی از امام باقر علیه السلام روایت کرده است که در مورد «و قل جاء الحق و زهق الباطل» فرمود :

«اذا قام القائم ذهب دولة الباطل»(4)؛ وقتی امام مهدی ظهور نماید حکومت باطل از بین می رود .

البته از برخی از آیات دیگر (5) هم برای مساله ظهور حضرت ممکن است بتوان استفاده هایی کرد ولی به علت وجود بحث های خاص تفسیری که در آنها وجود دارد به همین اندازه بسنده می نمائیم .

ما و انتظار

طبیعتاً از ملاحظه مجموع آیات و روایاتی (6) که وعده حکومت صالحه حضرت مهدی علیه السلام را به ما می دهد مفهوم انتظار در جان انسان شکل می گیرد . اما پیشوایان دین به همین اندازه بسنده نکرده اند و به صورت جداگانه بر روی فضیلت و ارزش این مطلب تاکید نموده اند.

در چند روایت وارد شده است که امام صادق علیه السلام فرمودند : «من مات منکم و هو منتظر لهذا الامر کمن هو مع قائم فی فسطاطه»؛ هر کسی از شما که منتظر امام عصر باشد مانند کسی است که با حضرتش در خیمه او باشد .

و در برخی نقل ها این اضافه را هم دارد که «هو کمن استشهد مع رسول الله»(7)؛ او مانند کسی است که با پیامبر اکرم شهید شده باشد.

ممکن است در توضیح این روایت اینگونه بگوئیم ، روایات مختلف دلالت بر این می کند که هرکس نیت کار شایسته ای داشته باشد و موفق به انجام آن نشود خدای متعال ثواب آن کار را در نامه عمل او قرار می دهد . در بحث ما هم کسیکه واقعا انتظار آمدن امام عصر(عج) را دارد با توجه به اینکه می داند با آمدن حضرتش لازم است در رکاب آن بزرگوار به جهاد با دشمنان دین بپردازد، پس در واقع نیت جنگ کردن در راه خدا را دارد و برای همین است که در همه این نقل ها ما شاهد وجود رابطه بین انتظار و ثواب جهاد که آخرین شکل مبارزه با دشمن است می باشیم.

از آنجا روشن می شود که اینگونه فضائل برای آن افراد تن پرور و راحت طلبی که آرزوی ظهور حضرتش را می کشند تا به نان و حلوایی برسند ثابت نمی باشد .

به هر حال مفهوم مقدس انتظار فرج که هم به صورت کلی و هم در خصوص انتظار فرج حضرت مهدی (عج) مورد تاکید قرار گرفته است ؛ از جمله آموزه های امید بخش اسلامی است که سبب خروج از بن بست های شکننده وارد بر امت های اسلام است .

غلبه کامل اسلام بر آئین های مختلف جهان هم وعده دیگر خدای متعال است که بر اساس روایات در زمان ظهور محقق می شود

اگر ما واقعا منتظر کسی هستیم که با ظالمین و فاسقین سر ستیزه دارد ابتدا باید خود را از ظلم و فسق نجات دهیم . اگر واقعا ما منتظر امامی هستیم که عدالت گستر است خود باید لااقل عادل باشیم . متاسفانه اعمال و رفتار برخی از ما منتظران -اسمی- به گونه ای است که در صورت ظهور آن بزرگوار درصف کسانی قرار می گیریم که حضرتش ریشه آنها را خواهد کَند.

پس تا دیر نشده و فرصت داریم لازم است در کارنامه عملی خود بازنگری اساسی نمائیم .

آخرین سخن در مورد انتظار اینست که یک اسلام شناس واقعی کسی است که هر مفهوم اسلامی را در کنار سایر مفاهیم دینی بررسی و ارزیابی کند نه اینکه چشم خود را تنها بر روی آن مفهوم بدوزد . متاسفانه برخی از متدینین که ارادت به ساحت مقدس حضرت را دارند در تفسیر انتظار از اسلام شناسان حقیقی استفاده نکرده و نمی کنند. نتیجه آن شد که به امر به معروف و نهی از منکر بی توجهی می کنند همچنین بسیاری از وظایف مربوط به یک مسلمان را - خصوصا در زمان ما- ترک می کنند و همین اندازه که در جلسات توسل به ساحت حضرت ولی عصر (عج) شرکت می نمایند گمان می کنند که مورد توجه خاص حضرتش هستند و فضایل منتظرین را داردند . این اشتباه بزرگی است.

 همان دینی که روی مساله انتظار تاکید داشته است صدها دستور دیگر هم دارد. توجه کنید به فرموده امیرالمومنین علیه السلام :

«و ما اعمال البر کلها و الجهاد فی سبیل الله عند الامر بالمعروف و النهی عن المنکر الا کنفثه فی بحر لجی »(8)؛

تمام کارهای نیکو و حتی جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهی از منکر چونان قطره ای در دریای پهناور است.

بنابراین لازم است که همیشه بیدار باشیم تا خدای نکرده شیطان ما را فریب ندهد و اسلام را وارونه تفهیم و وارونه عمل نکنیم ؛ برای این امر چاره ای جز مراجعه به دین شناسان واقعی وجود ندارد .

پی نوشت:

1) تفسیر نور الثقلین، ج3، ص464.

2) کتاب مقدس، مزامیر داود، مزمور 37- ص 1031-1029 ، انتشارات اساطیر.

3) تفسیر نور الثقلین، ج2، ص 212.

4) منتخب الاثر، ص587 .

5) «وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنهم من بعد خوفهم امنا یعبدوننی لایشرکون بی شیئا و من کفر بعد ذلک فاولئک هم الفاسقون»( نور/55)؛ آیه مبارکه به روشنی به مومنان صالح، بشارت حکومت جهانی اسلامی را می دهد. می دانیم که این امر جز در زمان حضرت مهدی سلام الله علیه به انجام نمی رسد.

6) در کتب زیادی با اسانید فراوان از رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم روایت شده است که فرمود: « لا تقوم الساعه حتی یخرج رجل من ولدی فیملاء الارض قسطا و عدلا بعد ما ملئت ظلماً و جوراً؛ قیامت بر پا نمی شود مگر آنکه قبل از آن یکی از فرزندان من ظهور کند و زمین را پر از عدل نماید بعد از آنکه پرراز ستم شده است .(منتخب الاثر، ص 308)

7) بحارالانوار، ج 52، ص124-123(اسلامیه) باب فصل انتظار فرج.

8) نهج البلاغه، حکمت 374 ، دشتی.